Điền gia tự thuật 田家自述 • Nhà nông tự thuật

田家自述

上皇崩乃老，
迄今歷五考。
閒居恥素餐，
而食亦求飽。
所以田爾田，
惟是寶吾寶。
深耕以起土，
易耨以除草。
糞之澤如膏，
芸之淨如掃。
晝夜不遑休，
心力無遺巧。
猶慮天雨淋，
猶慮河水早。
發苞畏風逆，
立苗恐旱槁。
幸而四時調，
方望新穀好。
安知新穀好，
又爲碩鼠咬。
勉哉盡當爲！
饑寒不可保。

Điền gia tự thuật

Thượng hoàng băng nãi lão,
Hất kim lịch ngũ khảo.
Nhàn cư sỉ tố xan,
Nhi thực diệc cầu bão.
Sở dĩ điền nhĩ điền,
Duy thị bảo ngô bảo.
Thâm canh dĩ khởi thổ,
Dị nậu dĩ trừ thảo.
Phấn chi trạch như cao,
Vân chi tịnh như tảo.
Trú dạ bất hoàng hưu,
Tâm lực vô di xảo.
Do lự thiên vũ lâm,
Do lự hà thuỷ tảo.
Phát bao uý phong nghịch,
Lập miêu khủng hạn cảo.
Hạnh nhi tứ thời điều,
Phương vọng tân cốc hảo.
An tri tân cốc hảo,
Hựu vị thạc thử giảo.
Miễn tai tận đương vi!
Cơ hàn bất khả bảo.

Dịch nghĩa

Vua cha băng hà thì ta cáo lão,
Tới nay đã trải năm lần xét công.
Ở rỗi thì xấu hổ về nỗi ngồi ăn không,
Mà ăn cũng cần được no bụng.
Cho nên ngươi cày ruộng của nhà,
Chỉ là báu cái báu vật của mình.
Cày sâu để xới đất,
Bừa nhẹ để trừ cỏ.
Bón phân cho đất phì nhiêu màu mỡ,
Làm cỏ cho đất sạch như quét.
Ngày đêm không kịp nghỉ ngơi,
Tâm lực khôn khéo bao nhiêu dốc ra hết.
Còn lo nỗi trời mưa dầm,
Còn lo nỗi nước sông lên sớm.
Lúa trổ đòng sợ gặp gió trái,
Khi đâm bông sợ bị nắng khô.
May mà được tiết trời điều hoà,
Mới mong lúa mới được tốt.
Nào hay lúa mới tốt,
Lại bị nạn chuột cắn.
Ôi, cố gắng làm hết phận sự mình,
Vẫn khó mà giữ được khỏi đói rét.

田家自述



Điền gia tự thuật

Nhà nông tự thuật

上皇崩乃老，
Thượng hoàng băng nãi lão,
Vua cha băng hà thì ta cáo lão,

迄今歷五考。
Hất kim lịch ngũ khảo.
Tới nay đã trải năm lần xét công.

閒居恥素餐，
Nhàn cư sỉ tố xan,
Ở rỗi thì xấu hổ về nỗi ngồi ăn không,

而食亦求飽。
Nhi thực diệc cầu bão.
Mà ăn cũng cần được no bụng.

所以田爾田，
Sở dĩ điền nhĩ điền,
Cho nên ngươi cày ruộng của nhà,

惟是寶吾寶。
Duy thị bảo ngô bảo.
Chỉ là báu cái báu vật của mình.

深耕以起土，
Thâm canh dĩ khởi thổ,
Cày sâu để xới đất,

易耨以除草。
Dị nậu dĩ trừ thảo.
Bừa nhẹ để trừ cỏ.

糞之澤如膏，
Phấn chi trạch như cao,
Bón phân cho đất phì nhiêu màu mỡ,

芸之淨如掃。
Vân chi tịnh như tảo.
Làm cỏ cho đất sạch như quét.

晝夜不遑休，
Trú dạ bất hoàng hưu,
Ngày đêm không kịp nghỉ ngơi,

心力無遺巧。
Tâm lực vô di xảo.
Tâm lực khôn khéo bao nhiêu dốc ra hết.

猶慮天雨淋，
Do lự thiên vũ lâm,
Còn lo nỗi trời mưa dầm,

猶慮河水早。
Do lự hà thuỷ tảo.
Còn lo nỗi nước sông lên sớm.

發苞畏風逆，
Phát bao uý phong nghịch,
Lúa trổ đòng sợ gặp gió trái,

立苗恐旱槁。
Lập miêu khủng hạn cảo.
Khi đâm bông sợ bị nắng khô.

幸而四時調，
Hạnh nhi tứ thời điều,
May mà được tiết trời điều hoà,

方望新穀好。
Phương vọng tân cốc hảo.
Mới mong lúa mới được tốt.

安知新穀好，
An tri tân cốc hảo,
Nào hay lúa mới tốt,

又爲碩鼠咬。
Hựu vị thạc thử giảo.
Lại bị nạn chuột cắn.

勉哉盡當爲！
Miễn tai tận đương vi!
Ôi, cố gắng làm hết phận sự mình,

饑寒不可保。
Cơ hàn bất khả bảo.
Vẫn khó mà giữ được khỏi đói rét.