Mộng du Thiên Mụ ngâm lưu biệt 夢遊天姥吟留別 • Mơ đi chơi núi Thiên Mụ, làm thơ để lại lúc từ biệt

夢遊天姥吟留別

海客談瀛洲，
煙濤微茫信難求。
越人語天姥，
雲霞明滅或可睹。
天姥連天向天橫，
勢拔五嶽掩赤城。
天台四萬八千丈，
對此欲倒東南傾。
我欲因之夢吳越，
一夜飛渡鏡湖月。
湖月照我影，
送我至剡溪。
謝公宿處今尚在，
淥水蕩漾清猿啼。
腳著謝公屐，
身登青雲梯。
半壁見海日，
空中聞天雞。
千巖萬壑路不定，
迷花倚石忽已暝。
熊咆龍吟殷巖泉，
慄深林兮驚層巔。
雲青青兮欲雨，
水澹澹兮生煙。
列缺霹靂，
邱巒崩摧。
洞天石扇，
訇然中開。
青冥浩蕩不見底，
日月照耀金銀臺。
霓為衣兮風為馬，
雲之君兮紛紛而來下。
虎鼓瑟兮鸞回車，
仙之人兮列如麻。
忽魂悸以魄動，
怳驚起而長嗟。
惟覺時之枕席，
失向來之煙霞。
世間行樂亦如此，
古來萬事東流水。
別君去兮何時還，
且放白鹿青崖間。
須行即騎訪名山。
安能摧眉折腰事權貴，
使我不得開心顏。

Mộng du Thiên Mụ ngâm lưu biệt

Hải khách đàm Doanh Châu,
Yên đào vi mang tín nan cầu.
Việt nhân ngữ Thiên Mụ,
Vân hà minh diệt hoặc khả đổ.
Thiên Mụ liên thiên hướng thiên hoành,
Thế bạt Ngũ Nhạc, yểm Xích Thành.
Thiên Thai tứ vạn bát thiên trượng,
Đối thử dục đảo đông nam khuynh.
Ngã dục nhân chi mộng Ngô Việt,
Nhất dạ phi độ kính hồ nguyệt.
Hồ nguyệt chiếu ngã ảnh,
Tống ngã chí Diễm Khê.
Tạ công túc xứ kim thượng tại,
Lục thuỷ đãng dạng thanh viên đề.
Cước trước Tạ công kịch,
Thân đăng thanh vân thê.
Bán bích kiến hải nhật,
Không trung văn thiên kê.
Thiên nham vạn hác lộ bất định,
Mê hoa ỷ thạch hốt dĩ mính.
Hùng bào long ngâm ân nham tuyền,
Lật thâm lâm hề kinh tằng điên.
Vân thanh thanh hề dục vũ,
Thuỷ đạm đạm hề sinh yên.
Liệt khuyết tích lịch,
Khâu loan băng tồi.
Động thiên thạch phiến,
Hoanh nhiên trung khai.
Thanh minh hạo đãng bất kiến để,
Nhật nguyệt chiếu diệu kim ngân đài.
Nghê vi y hề phong vi mã,
Vân chi quân hề, phân phân nhi lai hạ.
Hổ cổ sắt hề loan hồi xa,
Tiên chi nhân hề liệt như ma.
Hốt hồn quý dĩ phách động,
Hoảng kinh khởi nhi trường ta.
Duy giác thì chi chẩm tịch,
Thất hướng lai chi yên hà.
Thế gian hành lạc diệc như thử.
Cổ lai vạn sự đông lưu thuỷ,
Biệt quân khứ hề hà thì hoàn?
Thả phóng bạch lộc thanh nhai gian.
Tu hành tức kỵ phỏng danh sơn.
An năng tồi mi chiết yêu sự quyền quý,
Sử ngã bất đắc khai tâm nhan!

Dịch nghĩa

Khách đi biển kháo nhau về Doanh Châu,
Khói sóng mù mịt, tin rằng khó tìm được.
Nay người Việt nói về núi Thiên Mụ,
Mây ráng khi tỏ khi mờ cũng có thể nhìn thấy.
Thiên Mụ liền trời mà vươn chắn ngang trời,
Có cái thế vượt Ngũ Nhạc, ép cả Xích Thành.
Núi Thiên Thai cao bốn vạn tám nghìn trượng,
Trước nó cũng bị áp đảo mà nghiêng về đông nam.
Ta muốn nhân đó mơ về Ngô Việt,
Một đêm bay qua vầng trăng hồ Kính.
Trăng hồ soi bóng ta,
Đưa ta đến Diễm Khê.
Ở đấy nay vẫn còn nhà của Tạ Linh Vận,
Nước biếc rập rờn, vượn kêu lanh lảnh.
Chân mang giày Tạ công,
Mình đi lên thang mây xanh.
Đến lưng chừng vách núi thấy mặt trời ngoài biển,
Nghe gà trời gáy vang không trung.
Nghìn núi muôn khe, khó xác định đường đi,
Say mê ngắm hoa đứng tựa núi đá, bỗng trời sập tối.
Gấu thét rồng gào vang dội núi đá, suối khe,
Rừng sâu chấn động, núi thẳm kinh hoàng.
Mây xanh xanh chừng sắp mưa,
Nước mờ mờ như bốc khói.
Chớp giật sấm vang,
Núi tan gò lở.
Động trời cửa đá
Rầm rầm mở ra ở giữa.
Xanh mờ thăm thẳm không thấy đáy,
Mặt trời mặt trăng lấp lánh soi lầu vàng gác bạc.
Cầu vồng làm áo, gió làm ngựa,
Thần mây bời bời bay xuống.
Cọp gảy đàn, loan kéo xe,
Người tiên đông như cỏ gai.
Bỗng hồn kinh phách động,
Tỉnh dậy sợ hãi mà than dài…
Chỉ thấy chăn gối lúc đó,
Khói ráng vừa qua biến mất.
Những cuộc vui trên đời cũng như vậy thôi!
Mọi việc xưa nay trôi qua như nước chảy về đông.
Giã từ anh ra đi, biết bao giờ trở lại ?
Hãy thả con hươu trắng nơi ghềnh núi xanh.
Hễ cần thì cỡi ngay ngựa, thăm núi nổi tiếng,
Chứ sao lại cúi mày khom lưng thờ bọn quyền quý,
Khiến ta không sao mở lòng mở mặt!

夢遊天姥吟留別



Mộng du Thiên Mụ ngâm lưu biệt

Mơ đi chơi núi Thiên Mụ, làm thơ để lại lúc từ biệt

海客談瀛洲，
Hải khách đàm Doanh Châu,
Khách đi biển kháo nhau về Doanh Châu,

煙濤微茫信難求。
Yên đào vi mang tín nan cầu.
Khói sóng mù mịt, tin rằng khó tìm được.

越人語天姥，
Việt nhân ngữ Thiên Mụ,
Nay người Việt nói về núi Thiên Mụ,

雲霞明滅或可睹。
Vân hà minh diệt hoặc khả đổ.
Mây ráng khi tỏ khi mờ cũng có thể nhìn thấy.

天姥連天向天橫，
Thiên Mụ liên thiên hướng thiên hoành,
Thiên Mụ liền trời mà vươn chắn ngang trời,

勢拔五嶽掩赤城。
Thế bạt Ngũ Nhạc, yểm Xích Thành.
Có cái thế vượt Ngũ Nhạc, ép cả Xích Thành.

天台四萬八千丈，
Thiên Thai tứ vạn bát thiên trượng,
Núi Thiên Thai cao bốn vạn tám nghìn trượng,

對此欲倒東南傾。
Đối thử dục đảo đông nam khuynh.
Trước nó cũng bị áp đảo mà nghiêng về đông nam.

我欲因之夢吳越，
Ngã dục nhân chi mộng Ngô Việt,
Ta muốn nhân đó mơ về Ngô Việt,

一夜飛渡鏡湖月。
Nhất dạ phi độ kính hồ nguyệt.
Một đêm bay qua vầng trăng hồ Kính.

湖月照我影，
Hồ nguyệt chiếu ngã ảnh,
Trăng hồ soi bóng ta,

送我至剡溪。
Tống ngã chí Diễm Khê.
Đưa ta đến Diễm Khê.

謝公宿處今尚在，
Tạ công túc xứ kim thượng tại,
Ở đấy nay vẫn còn nhà của Tạ Linh Vận,

淥水蕩漾清猿啼。
Lục thuỷ đãng dạng thanh viên đề.
Nước biếc rập rờn, vượn kêu lanh lảnh.

腳著謝公屐，
Cước trước Tạ công kịch,
Chân mang giày Tạ công,

身登青雲梯。
Thân đăng thanh vân thê.
Mình đi lên thang mây xanh.

半壁見海日，
Bán bích kiến hải nhật,
Đến lưng chừng vách núi thấy mặt trời ngoài biển,

空中聞天雞。
Không trung văn thiên kê.
Nghe gà trời gáy vang không trung.

千巖萬壑路不定，
Thiên nham vạn hác lộ bất định,
Nghìn núi muôn khe, khó xác định đường đi,

迷花倚石忽已暝。
Mê hoa ỷ thạch hốt dĩ mính.
Say mê ngắm hoa đứng tựa núi đá, bỗng trời sập tối.

熊咆龍吟殷巖泉，
Hùng bào long ngâm ân nham tuyền,
Gấu thét rồng gào vang dội núi đá, suối khe,

慄深林兮驚層巔。
Lật thâm lâm hề kinh tằng điên.
Rừng sâu chấn động, núi thẳm kinh hoàng.

雲青青兮欲雨，
Vân thanh thanh hề dục vũ,
Mây xanh xanh chừng sắp mưa,

水澹澹兮生煙。
Thuỷ đạm đạm hề sinh yên.
Nước mờ mờ như bốc khói.

列缺霹靂，
Liệt khuyết tích lịch,
Chớp giật sấm vang,

邱巒崩摧。
Khâu loan băng tồi.
Núi tan gò lở.

洞天石扇，
Động thiên thạch phiến,
Động trời cửa đá

訇然中開。
Hoanh nhiên trung khai.
Rầm rầm mở ra ở giữa.

青冥浩蕩不見底，
Thanh minh hạo đãng bất kiến để,
Xanh mờ thăm thẳm không thấy đáy,

日月照耀金銀臺。
Nhật nguyệt chiếu diệu kim ngân đài.
Mặt trời mặt trăng lấp lánh soi lầu vàng gác bạc.

霓為衣兮風為馬，
Nghê vi y hề phong vi mã,
Cầu vồng làm áo, gió làm ngựa,

雲之君兮紛紛而來下。
Vân chi quân hề, phân phân nhi lai hạ.
Thần mây bời bời bay xuống.

虎鼓瑟兮鸞回車，
Hổ cổ sắt hề loan hồi xa,
Cọp gảy đàn, loan kéo xe,

仙之人兮列如麻。
Tiên chi nhân hề liệt như ma.
Người tiên đông như cỏ gai.

忽魂悸以魄動，
Hốt hồn quý dĩ phách động,
Bỗng hồn kinh phách động,

怳驚起而長嗟。
Hoảng kinh khởi nhi trường ta.
Tỉnh dậy sợ hãi mà than dài…

惟覺時之枕席，
Duy giác thì chi chẩm tịch,
Chỉ thấy chăn gối lúc đó,

失向來之煙霞。
Thất hướng lai chi yên hà.
Khói ráng vừa qua biến mất.

世間行樂亦如此，
Thế gian hành lạc diệc như thử.
Những cuộc vui trên đời cũng như vậy thôi!

古來萬事東流水。
Cổ lai vạn sự đông lưu thuỷ,
Mọi việc xưa nay trôi qua như nước chảy về đông.

別君去兮何時還，
Biệt quân khứ hề hà thì hoàn?
Giã từ anh ra đi, biết bao giờ trở lại ?

且放白鹿青崖間。
Thả phóng bạch lộc thanh nhai gian.
Hãy thả con hươu trắng nơi ghềnh núi xanh.

須行即騎訪名山。
Tu hành tức kỵ phỏng danh sơn.
Hễ cần thì cỡi ngay ngựa, thăm núi nổi tiếng,

安能摧眉折腰事權貴，
An năng tồi mi chiết yêu sự quyền quý,
Chứ sao lại cúi mày khom lưng thờ bọn quyền quý,

使我不得開心顏。
Sử ngã bất đắc khai tâm nhan!
Khiến ta không sao mở lòng mở mặt!