Ức cựu du ký Tiều quận Nguyên tham quân 憶舊游寄譙郡元參軍 • Nhớ những chuyến đi chơi trước, viết gửi tham quân họ Nguyên ở quận Tiều

憶舊游寄譙郡元參軍

憶昔洛陽董糟丘，
為余天津橋南造酒樓。
黃金白璧買歌笑，
一醉累月輕王侯。
海內賢豪青雲客，
就中與君心莫逆。
回山轉海不作難，
傾情倒意無所惜。
我向淮南攀桂枝，
君留洛北愁夢思。
不忍別，
還相隨，
相隨迢迢訪仙城。
三十六曲水迴縈，
一溪初入千花明。
萬壑度盡松風聲，
銀鞍金絡倒平地，
漢東太守來相迎。
紫陽之真人，
邀我吹玉笙。
餐霞樓上動仙樂，
嘈然宛似鸞鳳鳴。
袖長管催欲輕舉，
漢東太守醉起舞。
手持錦袍覆我身，
我醉橫眠枕其股。
當筵意氣凌九霄，
星離雨散不終朝，
分飛楚關山水遙。
余既還山尋故巢，
君亦歸家渡渭橋。
君家嚴君勇貔虎，
作尹并州遏戎虜。
五月相呼度太行，
摧輪不道羊腸苦。
行來北凉歲月深，
感君貴義輕黃金。
瓊杯綺食青玉案，
使我醉飽無歸心。
時時出向城西曲，
晉祠流水如碧玉。
浮舟弄水簫鼓鳴，
微波龍鱗莎草綠。
興來攜妓恣經過，
其若楊花似雪何。
紅妝欲醉宜斜日，
百尺清潭寫翠娥。
翠娥嬋娟初月輝，
美人更唱舞羅衣。
清風吹歌入空去，
歌曲自繞行雲飛。
此時行樂難再遇，
西遊因獻長楊賦。
北闕青雲不可期，
東山白首還歸去。
渭橋南頭一遇君，
酇臺之北又離群。
問余別恨知多少，
落花春暮爭紛紛。
言亦不可盡，
情亦不可極。
呼兒長跪緘此辭，
寄君千里遙相憶。

Ức cựu du ký Tiều quận Nguyên tham quân

Ức tích Lạc Dương Đổng Tao khâu,
Vị dư Thiên Tân kiều nam tạo tửu lâu.
Hoàng kim bạch bích mãi ca tiếu,
Nhất tuý luy nguyệt khinh vương hầu.
Hải nội hiền hào thanh vân khách,
Tựu trung dữ quân tâm mạc nghịch.
Hồi sơn chuyển hải bất tác nan,
Khuynh tình đảo ý vô sở tích.
Ngã hướng Hoài Nam phan quế chi,
Quân lưu Lạc bắc sầu mộng tư.
Bất nhẫn biệt,
Hoàn tương tuỳ.
Tương tuỳ điều điều phỏng tiên thành,
Tam thập lục khúc thuỷ hồi oanh.
Nhất khê sơ nhập thiên hoa minh,
Vạn hác độ tận tùng phong thanh.
Ngân an kim lạc đáo bình địa,
Hán Đông thái thú lai tương nghênh.
Tử Dương chi chân nhân,
Yêu ngã xuy ngọc sanh.
Xan Hà lâu thượng động tiên nhạc,
Tào nhiên uyển tự loan phượng minh.
Tụ trường quản thôi dục khinh cử,
Hán Đông thái thú tuý khởi vũ.
Thủ trì cẩm bào phú ngã thân,
Ngã tuý hoành miên chẩm kỳ cổ.
Đương diên ý khí lăng cửu tiêu,
Tinh ly vũ tán bất chung triêu,
Phân phi Sở quan sơn thuỷ diêu.
Dư ký hoàn sơn tầm cố sào,
Quân diệc quy gia độ Vị kiều.
Quân gia nghiêm quân dũng tì hổ,
Tác duẫn Tinh Châu át Nhung lỗ.
Ngũ nguyệt tương hô độ Thái Hàng,
Thôi luân bất đạo dương trường khổ.
Hành lai bắc lương tuế nguyệt thâm,
Cảm quân quý nghĩa khinh hoàng câm (kim).
Quỳnh bôi ỷ thực thanh ngọc án,
Sử ngã tuý bão vô quy tâm.
Thời thời xuất hướng thành tây khúc,
Tấn từ lưu thuỷ như bích ngọc.
Phù chu lộng thuỷ tiêu cổ minh,
Vi ba long lân ta thảo lục.
Hứng lai huề kĩ tứ kinh qua,
Kỳ nhược dương hoa tự tuyết hà!
Hồng trang dục tuý nghi tà nhật,
Bách xích thanh đàm tả thuý nga.
Thuý nga thiền quyên sơ nguyệt huy,
Mỹ nhân cánh xướng vũ la y.
Thanh phong xuy ca nhập không khứ,
Ca khúc tự nhiễu hành vân phi.
Thử thời hành lạc nan tái ngộ.
Tây du nhân hiến “Trường dương phú”.
Bắc khuyết thanh vân bất khả kỳ,
Đông sơn bạch thủ hoàn quy khứ.
Vị kiều nam đầu nhất ngộ quân,
Tán đài chi bắc hựu ly quần.
Vấn dư biệt hận tri đa thiểu,
Lạc hoa xuân mộ tranh phân phân.
Ngôn diệc bất khả tận,
Tình diệc bất khả cực.
Hô nhi trường quỵ giam thử từ,
Ký quân thiên lý dao tương ức.

Dịch nghĩa

Nhớ xưa ở gò Đổng Tao, thành Lạc Dương,
Ông vì ta mở tiệc rượu tại quán bên cầu Thiên Tân.
Không tiếc vàng ngọc mua tiếng hát trận cười,
Khi say trói cả mặt trăng, xem nhẹ vương tôn hầu tước.
Trong tiệc, đám đồng liêu của ông đều hiền đức, hào hoa,
Nói chung không có gì trái ngược với ông.
Khi say dời non chuyển biển không khó,
Nghiêng tình đảo ý không tiếc gì cả.
Sau đó tôi đi Hoài Nam vin cành quế,
Ông ở lại phía bắc thành Lạc mộng mơ.
Không nỡ xa nhau,
Thì lại theo nhau.
Kỳ này theo nhau đi chơi xa, tới thành phố có tiên (đạo sĩ) ở,
Qua ba mươi sáu khúc sông quanh co.
Vào dòng suối đầu tiên thấy ngàn hoa tươi tốt,
Qua hết hàng vạn hang hốc thì nghe tiếng gió mát thổi qua hàng thông.
Trên lưng ngựa có yên bạc cương vàng tiến vào vùng đất bằng,
Quan thái thú Hán Đông ra nghênh đón.
Đạo sĩ Tử Dương,
Yêu cầu ta thổi sáo ngọc.
Trên lầu Xan Hà nổi nhạc tiên,
Cao thấp như loan kêu phượng gáy.
Tiếng sáo dài thổi như lay nhẹ được tay áo,
Quan thái thú Hán đông tỉnh rượu nổi hứng múa.
Tay ông cầm áo gấm đắp lên mình ta,
Ta ngủ say, xoay mình gối đầu lên đùi ông ấy.
Trong tiệc ý khí lên tới trời cao,
Sao lặn, mưa ngớt mà chưa hết buổi sáng,
Chia tay ở quan ải đất Sở, sông núi xa vời vợi.
Ta về núi xưa tìm tổ ấm cũ,
Ông về nhà bên kia cầu sông Vị.
Sau đó nhân nghiêm phụ của ông vũ dũng như gấu cọp,
Được bổ làm quan duẫn Tinh Châu để ngăn chặn rợ Nhung.
Đáp lời ông kêu gọi, tháng 5 ta vượt núi Thái Hàng,
Thúc ngựa lăn bánh không kêu than đường như ruột dê gian khổ.
Tới được phía bắc kinh thành ta lưu lại khá lâu,
Cảm ơn ông trọng nghĩa khinh tài.
Chén quỳnh, thức ăn ngon, bàn bằng ngọc xanh,
Khiến ta say thoải mái không còn muốn trở về.
Đôi khi ta lại đi thuyền chơi trên khúc sông phía tây thành,
Nước chảy qua đền các vua nhà Tấn trong như ngọc bích.
Trên du thuyền nổi có đánh trống thổi sáo nhộn nhịp,
Sóng nước nhỏ như vây rồng, cỏ gấu trên bờ xanh tốt.
Cao hứng mặc tình đem theo kĩ nữ,
Họ đẹp như hoa liễu, da trắng như tuyết.
Nắng chiều hợp với phấn hồng làm họ đẹp say đắm,
Nước sâu trăm thước phản chiếu hình người đẹp.
Trăng vừa lú sáng trong như gương mặt mỹ nhân,
Người đẹp trong vũ y bằng lụa nõn vừa ca vừa múa.
Gió mát đưa lời ca vào không gian,
Bài hát tự đi vòng quanh đám mây trôi…
Sau chuyến đi chơi này khó có thể gặp lại,
Nhân chuyến tây du ta đã trao ông bài “Trường dương phú”.
Không thể hẹn gặp ở cửa bắc mây xanh này nữa,
Người đầu bạc trở về núi trời đông.
Lần đầu gặp ông phía nam cầu Vị,
Nay phía bắc đài Tán lại chia tay.
Ông hỏi ta sầu ly biệt hiện nay nhiều hay ít,
Trong lúc hoa cuối xuân rơi rụng ào ào.
Lời nói không thể tả hết,
Tình sầu khó mà theo kịp.
Kêu thẳng nhỏ quỳ dài bỏ những lời này vào phong thư,
Gửi tới ông nơi xa vạn dặm những lời nhớ nhau.

憶舊游寄譙郡元參軍



Ức cựu du ký Tiều quận Nguyên tham quân

Nhớ những chuyến đi chơi trước, viết gửi tham quân họ Nguyên ở quận Tiều

憶昔洛陽董糟丘，
Ức tích Lạc Dương Đổng Tao khâu,
Nhớ xưa ở gò Đổng Tao, thành Lạc Dương,

為余天津橋南造酒樓。
Vị dư Thiên Tân kiều nam tạo tửu lâu.
Ông vì ta mở tiệc rượu tại quán bên cầu Thiên Tân.

黃金白璧買歌笑，
Hoàng kim bạch bích mãi ca tiếu,
Không tiếc vàng ngọc mua tiếng hát trận cười,

一醉累月輕王侯。
Nhất tuý luy nguyệt khinh vương hầu.
Khi say trói cả mặt trăng, xem nhẹ vương tôn hầu tước.

海內賢豪青雲客，
Hải nội hiền hào thanh vân khách,
Trong tiệc, đám đồng liêu của ông đều hiền đức, hào hoa,

就中與君心莫逆。
Tựu trung dữ quân tâm mạc nghịch.
Nói chung không có gì trái ngược với ông.

回山轉海不作難，
Hồi sơn chuyển hải bất tác nan,
Khi say dời non chuyển biển không khó,

傾情倒意無所惜。
Khuynh tình đảo ý vô sở tích.
Nghiêng tình đảo ý không tiếc gì cả.

我向淮南攀桂枝，
Ngã hướng Hoài Nam phan quế chi,
Sau đó tôi đi Hoài Nam vin cành quế,

君留洛北愁夢思。
Quân lưu Lạc bắc sầu mộng tư.
Ông ở lại phía bắc thành Lạc mộng mơ.

不忍別，
Bất nhẫn biệt,
Không nỡ xa nhau,

還相隨，
Hoàn tương tuỳ.
Thì lại theo nhau.

相隨迢迢訪仙城。
Tương tuỳ điều điều phỏng tiên thành,
Kỳ này theo nhau đi chơi xa, tới thành phố có tiên (đạo sĩ) ở,

三十六曲水迴縈，
Tam thập lục khúc thuỷ hồi oanh.
Qua ba mươi sáu khúc sông quanh co.

一溪初入千花明。
Nhất khê sơ nhập thiên hoa minh,
Vào dòng suối đầu tiên thấy ngàn hoa tươi tốt,

萬壑度盡松風聲，
Vạn hác độ tận tùng phong thanh.
Qua hết hàng vạn hang hốc thì nghe tiếng gió mát thổi qua hàng thông.

銀鞍金絡倒平地，
Ngân an kim lạc đáo bình địa,
Trên lưng ngựa có yên bạc cương vàng tiến vào vùng đất bằng,

漢東太守來相迎。
Hán Đông thái thú lai tương nghênh.
Quan thái thú Hán Đông ra nghênh đón.

紫陽之真人，
Tử Dương chi chân nhân,
Đạo sĩ Tử Dương,

邀我吹玉笙。
Yêu ngã xuy ngọc sanh.
Yêu cầu ta thổi sáo ngọc.

餐霞樓上動仙樂，
Xan Hà lâu thượng động tiên nhạc,
Trên lầu Xan Hà nổi nhạc tiên,

嘈然宛似鸞鳳鳴。
Tào nhiên uyển tự loan phượng minh.
Cao thấp như loan kêu phượng gáy.

袖長管催欲輕舉，
Tụ trường quản thôi dục khinh cử,
Tiếng sáo dài thổi như lay nhẹ được tay áo,

漢東太守醉起舞。
Hán Đông thái thú tuý khởi vũ.
Quan thái thú Hán đông tỉnh rượu nổi hứng múa.

手持錦袍覆我身，
Thủ trì cẩm bào phú ngã thân,
Tay ông cầm áo gấm đắp lên mình ta,

我醉橫眠枕其股。
Ngã tuý hoành miên chẩm kỳ cổ.
Ta ngủ say, xoay mình gối đầu lên đùi ông ấy.

當筵意氣凌九霄，
Đương diên ý khí lăng cửu tiêu,
Trong tiệc ý khí lên tới trời cao,

星離雨散不終朝，
Tinh ly vũ tán bất chung triêu,
Sao lặn, mưa ngớt mà chưa hết buổi sáng,

分飛楚關山水遙。
Phân phi Sở quan sơn thuỷ diêu.
Chia tay ở quan ải đất Sở, sông núi xa vời vợi.

余既還山尋故巢，
Dư ký hoàn sơn tầm cố sào,
Ta về núi xưa tìm tổ ấm cũ,

君亦歸家渡渭橋。
Quân diệc quy gia độ Vị kiều.
Ông về nhà bên kia cầu sông Vị.

君家嚴君勇貔虎，
Quân gia nghiêm quân dũng tì hổ,
Sau đó nhân nghiêm phụ của ông vũ dũng như gấu cọp,

作尹并州遏戎虜。
Tác duẫn Tinh Châu át Nhung lỗ.
Được bổ làm quan duẫn Tinh Châu để ngăn chặn rợ Nhung.

五月相呼度太行，
Ngũ nguyệt tương hô độ Thái Hàng,
Đáp lời ông kêu gọi, tháng 5 ta vượt núi Thái Hàng,

摧輪不道羊腸苦。
Thôi luân bất đạo dương trường khổ.
Thúc ngựa lăn bánh không kêu than đường như ruột dê gian khổ.

行來北凉歲月深，
Hành lai bắc lương tuế nguyệt thâm,
Tới được phía bắc kinh thành ta lưu lại khá lâu,

感君貴義輕黃金。
Cảm quân quý nghĩa khinh hoàng câm.
Cảm ơn ông trọng nghĩa khinh tài.

瓊杯綺食青玉案，
Quỳnh bôi ỷ thực thanh ngọc án,
Chén quỳnh, thức ăn ngon, bàn bằng ngọc xanh,

使我醉飽無歸心。
Sử ngã tuý bão vô quy tâm.
Khiến ta say thoải mái không còn muốn trở về.

時時出向城西曲，
Thời thời xuất hướng thành tây khúc,
Đôi khi ta lại đi thuyền chơi trên khúc sông phía tây thành,

晉祠流水如碧玉。
Tấn từ lưu thuỷ như bích ngọc.
Nước chảy qua đền các vua nhà Tấn trong như ngọc bích.

浮舟弄水簫鼓鳴，
Phù chu lộng thuỷ tiêu cổ minh,
Trên du thuyền nổi có đánh trống thổi sáo nhộn nhịp,

微波龍鱗莎草綠。
Vi ba long lân ta thảo lục.
Sóng nước nhỏ như vây rồng, cỏ gấu trên bờ xanh tốt.

興來攜妓恣經過，
Hứng lai huề kĩ tứ kinh qua,
Cao hứng mặc tình đem theo kĩ nữ,

其若楊花似雪何。
Kỳ nhược dương hoa tự tuyết hà!
Họ đẹp như hoa liễu, da trắng như tuyết.

紅妝欲醉宜斜日，
Hồng trang dục tuý nghi tà nhật,
Nắng chiều hợp với phấn hồng làm họ đẹp say đắm,

百尺清潭寫翠娥。
Bách xích thanh đàm tả thuý nga.
Nước sâu trăm thước phản chiếu hình người đẹp.

翠娥嬋娟初月輝，
Thuý nga thiền quyên sơ nguyệt huy,
Trăng vừa lú sáng trong như gương mặt mỹ nhân,

美人更唱舞羅衣。
Mỹ nhân cánh xướng vũ la y.
Người đẹp trong vũ y bằng lụa nõn vừa ca vừa múa.

清風吹歌入空去，
Thanh phong xuy ca nhập không khứ,
Gió mát đưa lời ca vào không gian,

歌曲自繞行雲飛。
Ca khúc tự nhiễu hành vân phi.
Bài hát tự đi vòng quanh đám mây trôi…

此時行樂難再遇，
Thử thời hành lạc nan tái ngộ.
Sau chuyến đi chơi này khó có thể gặp lại,

西遊因獻長楊賦。
Tây du nhân hiến “Trường dương phú”.
Nhân chuyến tây du ta đã trao ông bài “Trường dương phú”.

北闕青雲不可期，
Bắc khuyết thanh vân bất khả kỳ,
Không thể hẹn gặp ở cửa bắc mây xanh này nữa,

東山白首還歸去。
Đông sơn bạch thủ hoàn quy khứ.
Người đầu bạc trở về núi trời đông.

渭橋南頭一遇君，
Vị kiều nam đầu nhất ngộ quân,
Lần đầu gặp ông phía nam cầu Vị,

酇臺之北又離群。
Tán đài chi bắc hựu ly quần.
Nay phía bắc đài Tán lại chia tay.

問余別恨知多少，
Vấn dư biệt hận tri đa thiểu,
Ông hỏi ta sầu ly biệt hiện nay nhiều hay ít,

落花春暮爭紛紛。
Lạc hoa xuân mộ tranh phân phân.
Trong lúc hoa cuối xuân rơi rụng ào ào.

言亦不可盡，
Ngôn diệc bất khả tận,
Lời nói không thể tả hết,

情亦不可極。
Tình diệc bất khả cực.
Tình sầu khó mà theo kịp.

呼兒長跪緘此辭，
Hô nhi trường quỵ giam thử từ,
Kêu thẳng nhỏ quỳ dài bỏ những lời này vào phong thư,

寄君千里遙相憶。
Ký quân thiên lý dao tương ức.
Gửi tới ông nơi xa vạn dặm những lời nhớ nhau.